Holocausto español en Mauthausen

Os telediarios non o din, pero o holocausto nazi non foi só contra os xudeos. Máis de nove mil españois foron enviados a campos de concentración, e a maioría en concreto ao de Mauthausen, en Austria. Hoxe, 70 anos despois da liberación do campo de concentración de Auschwitz e día da memoria do holocausto nazi, é o momento de lembrar que isto tamén nos tocou de preto, e que unha parte importante da nosa historia recente, lamentablemente, tamén pasou por alí. E para mostra, unha foto e unha historia:

Presos do campo de concentración de Mauthausen o día da súa liberación por tropas de EE.UU.

Coa guerra civil perdida, miles de republicanos españois lograron pasar a Francia. Pero a intención non era só salvar a vida, senón tamén seguir loitando contra os fascismos en Europa. Por iso, moitos deles, que o deixaran todo atrás, saíron dunha guerra para meterse noutra, uníndose aos franceses para loitar contra os nazis. Pero ao caer Francia en mans de Hitler ás primeiras de cambio, moitos son capturados polas tropas alemanas e enviados a Mauthausen. Previamente, os nazis contactaron co goberno de Franco para saber que debían facer con eles, pero este desentendeuse por completo, alegando que non existían máis españois que os que quedaran en España. O ditador enviounos así ao matadoiro.

Os españois foron obrigados a portar unha insignia propia: era un triángulo azul co vértice cara abaixo (logo que poñían aos apátridas) pero cunha S (de España) no centro. Durante os longos anos que botaron alí, moitos presos deixaron a vida na terrible escaleira de pedra que subía desde o campo ata a canteira: 186 chanzos a subir con pedras de ata sesenta quilos sobre o corpo. Se tropezabas, se caías, se non o soportabas, estabas morto. Ese foi o brutal día a día, durante varios anos, para os dous mil españois que lograron sobrevivir a Mauthausen.

Contan os supervivintes franceses que os españois eran os máis motivados dentro do campo. Estaban seguros de que os nazis perderían a guerra, de que un día alguén viría a liberalos, e incluso lembran que cando chegaban ao alto da escaleira de pedra que levaba á canteira, pese ao abatimento, algúns dicían polo baixo: outra pequena vitoria contra os nazis. Sen dúbida, os tres anos de guerra civil curtíranos para un destino que xamais serían quen de imaxinar.

Vía

Convertidos nos máis veteranos, os españois propuxéronse formar unha organización clandestina dentro do campo. Roubaban medicamentos da enfermería, redistribuían os poucos alimentos que podían xuntar para dalos aos máis débiles, recibían aos novos presos para ensinarlles tácticas de supervivencia...  A intención era axudarse entre eles en todo momento, e a ser posible reunir probas do que estaba pasando. Precisamente un deles, Francisco Boix, que traballaba dentro do campo como fotógrafo, tivo a idea de gardar unha copia en negativo de cada foto que facía por se puidera servir no futuro; entusiasmados, os seus compañeiros acordaron apoialo e buscar un escondite seguro para gardar os negativos. Bastaba con que un só deles sobrevivise e aportase algunha daquelas fotos para demostrar ao mundo enteiro o que estaba pasando.

O preso español Franscisco Boix, coa súa cámara en Mauthausen

Cando en 1945 o exército de EEUU entrou no campo, cos nazis xa fugados, as bandeiras republicanas substituiran ás alemanas, e sobre a porta principal, colgaba a enorme pancarta da fotografía que encabeza esta entrada. Anos máis tarde, o testemuño de Francisco Boix e as fotos que aportou, foron presisamente as probas que permitiron incriminar aos responsables de Mauthausen nos famosos xuízos de Nuremberg.

Sen embargo, aínda que os fascismos caeron derrotados en Europa, a ditadura de Franco permaneceu impasible en España ata 1975. Nin Francisco nin o resto de españois supervivintes puideron volver á súa patria. Quedaron nos países que os acolleron, especialmente Francia, completamente ignorados e esquecidos polo seu país de orixe. Aquel que levaron sempre con orgullo na súa loita incansable (e despiadada) pola liberdade.

Portada do libro que hoxe mesmo se presenta en España

Aos españois de Mauthausen. In memoriam.